ابعادی تازه از مهاجرت کادر درمان کشور

رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در 20 خرداد ماه 1402 با بیان اینکه بیشتر شهرها و استان‌های کشور با معضل کمبود پزشک مواجه هستند، گفت: طی 2 سال گذشته 10 هزار نفر از جامعه پزشکی کشور برای مهاجرت اقدام کرده‌اند که گفته می‌شود 3 هزار نفر از این تعداد پزشک بوده‌اند. 

بالا رفتن میزان مهاجرت پزشکان و پرستاران تهدیدی بسیار جدی برای سیستم سلامت، رفاه و اقتصاد کشور به حساب می‌آید. «روزنامه اعتماد» نیز در شماره 16 بهمن ماه 402 خود نوشت که تا نیمه اول امسال و نسبت به سال 1397، تعداد درخواست پزشکان برای دریافت گواهی حرفه‌ای CGS حدود 200 درصد افزایش یافته است. CGS مدرکی برای تایید حسن صلاحیت علمی و شغلی اعضای جامعه پزشکی است و شرط اشتغال پزشکان مهاجر در بسیاری از کشورهای دنیا، ارائه این گواهی است.

در ادامه گزارش «اعتماد» به نقل از یک منبع آگاه آمده است: در سال 1400 بیش از 4 هزار پزشک، سال 1401 بیش از 6 هزار پزشک و در نیمه اول امسال، بیش از 3 هزار پزشک گواهی حرفه‌ای CGS گرفته‌اند و پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال، مجموع گواهی‌های صادر شده به 10 هزار فقره برسد. مهم‌ترین دلایل پزشکان و پرستاران برای مهاجرت، مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. نتایج بررسی‌های انجام شده بر مقصد مهاجرت پزشکان و پرستاران نشان می‌دهد که در حال حاضر، محبوب‌ترین کشورها برای عزیمت نخبگان حوزه سلامت کشور، اتحادیه اروپا، امریکا، کانادا، استرالیا و کشورهای حاشیه خلیج فارس است.

کمبود نیروی کار و افزایش تعرفه‌های پزشکی؛ مهم‌ترین پیامدهای افزایش مهاجرت پزشکان

بیش از آمار و ارقامی که منتشر می‌شود، دلایل و پیامدهای افزایش مهاجرت کادر درمان است که حائز اهمیت است. همانطور که گفته شده مسائل اقتصادی از جمله مهم‌ترین دلایل این امر است. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، متوسط درآمد سالانه یک پزشک در ایران در سال 2019 حدود 10هزار دلار بوده است که در مقایسه با متوسط درآمد سالانه یک پزشک در آمریکا که حدود 294هزار دلار، در انگلستان حدود 136هزار دلار، در کانادا حدود 258هزار دلار، در استرالیا حدود 207هزار دلار و در آلمان که حدود 111هزار دلار بوده است، بسیار کمتر است.

کمبود نیروی کار در سیستم سلامت کشور، یکی از مهم‌ترین پیامدهای افزایش مهاجرت نیروهای پزشکی و پرستاری است؛ که باعث ایجاد شکاف بین نیازهای جامعه و تعداد نیروهای موجود در زمینه سلامت می‌شود.

نادر جهان‌مهر، دانشیار اقتصاد سلامت و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در یادداشتش در «روزنامه دنیای اقتصاد» در 23 بهمن ماه عنوان کرد: در حال حاضر در کشور ایران کمبود بیش از 70هزار نیروی پرستار و 30هزار نیروی پزشک وجود دارد و می‌تواند تاثیرات منفی جدی بر عدالت و دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی به‌ویژه در روستاها و شهرهای کوچک داشته باشد. از طرفی کمبود در نیروی کادر درمان می‌تواند منجر به افزایش ناخواسته و برنامه‌ریزی‌نشده در هزینه‌های سلامت مردم و تعرفه‌های پزشکی شود.

یکی از راهکارهایی که طی سالیان اخیر، به منظور جبران کمبود نیروی کار در کادر درمان در کشور در نظر گرفته شده، افزایش ظرفیت‌های برنامه‌ریزی‌نشده در پذیرش دانشجویان پزشکی است؛ که «جهان‌مهر» در بخش دیگری از یادداشت خود، در این باره اظهار کرده است: این افزایش ظرفیت می‌تواند منجر به کاهش کیفیت آموزش پزشکی در کشور و در صورت عدم‌مدیریت مناسب، حتی افزایش مهاجرت مجدد این افراد شود.