جریان جدید تکنولوژی، سینما را به درون خانه‌ها آورده است

وی ادامه داد: در سینما هم همین است؛ یعنی سینمای ما هم به دلیل این که بازار مالی روی سرنوشت آن اثرگذار شد، به بیراهه رفت همچنان که بسیاری از کسانی که اهل فکر و خلاقیت و کار بودند منزوی شدند، چراکه در آن بازار قرار نگرفتند.

سینما به سمت خواب زمستانی رفته است

بازیگر مجموعه حکایت مسافر گمنام (داود میرباقری 1364) گفت: همین داستان را در سینمای جهان هم می‌بینید که سینما به سمت یک خواب زمستانی رفته است. این موضوع مختص ایران نیست و جهانی است؛ امروز در کنار سینما سرگرمی‌ها و کارهای شبکه‌های خانگی بیش از گذشته بر ذائقه مصرف تصویری مخاطبان حاکم شده است. در واقع جریان جدید تکنولوژی، سینما را به درون خانه‌های مخاطبان آورده است.

مسئله اخلاق و کیفیت برای شبکه‌های نمایش خانگی مطرح نیست

بازیگر سریال میرزا کوچک‌خان جنگلی (بهروز افخمی 1367) توضیح داد: برای آن کمپانی که این تولیدات سریالی و سینمایی را برای این شبکه‌ها آماده می‌کند مسئله اخلاق و کیفیت (چیزی که امروز بحران آن در تولیدات تصویری ایران وجود دارد) اهمیتی ندارد و حق هم دارد چرا که می‌خواهد فروش بیشتری را در مقایسه با سرمایه‌ای که گذاشته به دست آورد تا باز هم این را در جای دیگری سرمایه‌گذاری کند و این در شرایطی است که بسیاری از هنرمندان و سینماگران ما برای ساخت‌وسازهای این سبکی تربیت نشده‌اند. امروز دوران عبور است و این که عبور از این جریان چقدر طول بکشد، مهم نیست اما سرانجام باید پروسه خود را طی کند تا تکلیف ما مشخص شود.

سینما امروز در حال بازسازی خویش است

توکلی ادامه داد: همچنان که سینما امروز در حال بازسازی خویش است این شبکه‌های غول‌آسای مالی و تولیدی، پلتفرم‌ها و این نوع از سرگرمی‌ها و سرگرمی سازان به‌عنوان رقبای بزرگ سینماگران قد علم کرده‌اند؛ دو دهه قبل مقابله هنرمندان با مسائل ایدئولوژیک بود اما امروز این مقابله با مباحث مالی است.

وی تاکید کرد: این که این شرایط و روزگار چقدر دوام می‌آورد و هنرمندان تا چه اندازه خود را این با شرایط وفق می‌دهند یا نسل‌های بعدی که تربیت می‌شوند چقدر مهارت پیدا می‌کنند که در این سیستم‌های تازه قرار بگیرند هم موضوع مهمی است.

بسیاری از تولیدات شبکه‌ نمایش خانگی با اثر هنری فاصله دارد

بازیگر مجموعه تلویزونی مرگ تدریجی یک رؤیا (فریدون جیرانی 1386) اظهار داشت: ما در زمان مدیریت رئیس‌جمهور نهم و دهم و زمانی که در معاونت سینمایی مشاوره می‌دادیم، شبکه نمایش خانگی را با اهداف درازمدتی راه‌اندازی کردیم. یعنی می‌دانستیم که چه حوادثی در حال وقوع است. آن زمان و در بدو راه‌اندازی شبکه نمایش خانگی مدیریت آن در زیرمجموعه تصمیم‌گیری‌های یک‌دست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود.

وی افزود: در دولت یازدهم و دوازدهم شبکه‌های خانگی در زیرمجموعه فکری صداوسیما قرار گرفت و سرمایه‌های مالی بسیار بزرگی هم وارد این حوزه شد.

هم در صداوسیما و هم در فیلم‌های سینمایی از دهه هفتاد به بعد سازوکار تولید آثار سینمایی، سریال‌ها و تله‌تئاترها (متأسفانه به مشکل خورد و آسیب دید) به سمت عوام‌گرایی رفت

توکلی گفت: این تکنولوژی که هر روز شکل خود را عوض کرده و کامل‌تر می‌شود، زمانی که ما تصمیم به راه‌اندازی آن گرفتیم، این گونه نبود. ما اول سازوکار اجرایی برای آن تعریف کردیم که بر اساس این سازوکار هرچقدر که می‌خواهد رشد کند به جلو برود. یعنی راه باید باز باشد؛ امروز در مورد ضرورت حضور و قدرت شبکه‌های خانگی، بحث و گفت‌وگوهایی درگرفته که همه، بخشی از حضور جریان جدید تکنولوژی در گفت‌وگو و بیان است.

بازیگر فیلم سینمایی خانه ابری (اکبر خواجویی 1365) یادآور شد: طبیعتاً بسیاری از تولیدات این شبکه‌ها با اثر هنری فاصله دارد چرا که اثر هنری سازوکاری دارد که تولید را سخت می‌کند و اگر به آن بی‌تفاوت باشید، جریان تولید سهل می‌شود.

وی افزود: اما اینها مشکل ما نیست بلکه مشکل ما این است که هم در صداوسیما و هم در فیلم‌های سینمایی از دهه هفتاد به بعد سازوکار تولید آثار سینمایی، سریال‌ها و تله‌تئاترها (متأسفانه به مشکل خورد و آسیب دید) به سمت عوام‌گرایی رفت. برخلاف شعار انقلاب، تلویزیون و دانشگاه در اختیار گروه‌هایی افتاد که به ترویج عوام‌گرایی، تولید و نگاه اقدام کردند. این موضوع متأسفانه چیزی نزدیک به سه دهه بر افکار عمومی حاکم شد و بحران از آنجا شروع شد. صداوسیما مخاطب کمی دارد و این کم بودن مخاطب به این دلیل است که رشد آگاهی ذهنی مردم بیشتر از اندازه‌هایی است که در مدیریت صداوسیما روی آن کار و برنامه‌ریزی می‌شود.

هرچه آگاهی‌ مدیران کمتر باشد تولیدات مخرب بیشتر خواهد بود

بازیگر فیلم سینمایی عبور از خط سرخ (جمال شورجه 1374) با اشاره بر مولفه‌های اثرگذار بر کیفیت تولید آثار گفت: به عنوان مثال سریال زیر تیغ (محمدرضا هنرمند 1385) کاری برای مردم و واجد شرایط لازم بود؛ یعنی دقت و ظرافتی در تولید و داستان آن وجود داشت و به همین دلیل خوب ماند؛ آثاری که این دقت را داشته باشند ماندگار می‌شوند.

وی با اشاره به اهمیت دانش مدیران در خروجی تولیدات ادامه داد: هراندازه آدم‌هایی که در آن حوزه نظارتی هستند آگاهی‌های بیشتری داشته باشند به رشد فرهنگ ملی، دینی، مذهبی مملکت کمک می‌کنند. هرچه آگاهی‌های این مدیران کمتر باشد تولیدات بیشتر به تخریب کشیده می‌شود. اینها هم فاکتورهایی است که در چهار سال گذشته اتفاق افتاده است و کسانی که هنرمند هستند و هنوز دغدغه تولید اثر هنری دارند روزبه‌روز با مشکلات بیشتری روبرو می‌شوند چون مخاطبان خودشان را در طول دو سه نسلی که در تلویزیون و سینما آثار تخریبی ارائه شده است از دست‌داده‌اند یعنی معلوم نیست که اگر امروز هنرمندی سازوکاری بر اساس تعریف اصلی و کلاسیک هنر در ایران ارائه دهد بتواند موفق شود.

باید ضوابطی را برای نمایش خانگی تعیین کنیم که نظارت منطقی تر و دقیق تری داشته باشد. ما در طراحی این سیستم راه دور را دیدیم اما نرسیدیم که به حوادث سرراهش بپردازیم

توکلی در پاسخ به این پرسش که آیا شبکه نمایش خانگی از ماهیت و هدف خود منحرف شده است، تاکید کرد: نمی‌توانیم بگوییم منحرف شده است اما باید ضوابطی را برای آن تعیین کنیم که نظارت منطقی تر و دقیق‌تری داشته باشد. ما در طراحی این سیستم راه دور را دیدیم اما نرسیدیم که به حوادث سرراهش بپردازیم. امروز حوادثی که بر سر راه این ایده قرار گرفته آنهایی هستند که این قطار تولیدات آثار خانگی را جلو می‌برند و فعالان این حوزه ناگزیر هستند که یا خودشان را با شرایط فکری و مدیریتی نظام وفق دهند و یا این که خودبه‌خود حذف شوند. منتها این شرایط روزبه‌روز سخت‌تر می‌شود همچنان که بعد از 40 سال آقای رئیسی پذیرفت که جراحی‌هایی در اقتصاد ایجاد کند و این هم تازه آغاز راه است.

وی افزود: اگر امروز می‌بینیم که شرایط ملتهب شده بخشی از این التهاب به‌خاطر منافعی است که گروه‌های خاصی که شرایط ویژه‌ای در دوره‌های قبل داشتند از آن نفع برده‌اند و طبیعتاً آن‌ها به‌راحتی از منافع خودشان نخواهند گذشت.

بازیگر فیلم سینمایی زیرسقف دودی (پوران درخشنده 1385) یادآور شد: موضوع سرمایه‌های مالی در همه زمینه‌ها (خودروسازی، مهندسی و پزشکی) وجود دارد و اگر کنترل نشود (کنترل معقولی که با سانسور فرق دارد یعنی نظارت عقلانی روی آن نباشد) خودبه‌خود شبکه‌های مافیایی را می‌سازد. شبکه‌های مالی مذکور برای این که پول بیشتری دربیاورند ناچارند که مسائلشان را ساده‌تر مطرح کنند و این با سازوکاری که ما در دوره دولت نهم و دهم پیش‌بینی می‌کردیم، فرق دارد.

هوشنگ توکلی یا هوشنگ گلدوز (زاده 1327 تهران) بازیگر و کارگردان و همسر فریده سپاه‌منصور (بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون) است.

توکلی حضور در تئاتر را از سال 1346 و همچنین حضور در مقابل دوربین را از سال 1355 با فیلم کوتاه زنده به گور کاری از سیامک بیات تجربه کرد. وی بازی در سینما را از سال 1364 با خانه ابری به کارگردانی اکبر خواجویی آغاز کرد. وی همچنین مدتی مدیر اداره هنرهای دراماتیک بود.

بازی در 17 سریال تلویزیونی (بین سال‌های 56 تا 99) و 15 فیلم سینمایی (بین سال‌های 35 تا 96) کارنامه سینمایی و تلویزونی توکلی در طی 5 دهه فعالیت حرفه‌ای است.