اوضاع خشکسالی و بدتر شدن شرایط کشاورزی در ایران موجب شده است تا کشت فراسرزمینی به عنوان یکی از راهبرد‌های اصلی در امنیت غذایی کشور بدل شود. با وجود مزیت‌هایی که برای کشت فراسرزمینی دارد، چالش‌های پیش رو هم کم نیستند که عمده آن‌ها به روابط خارجی ایران باز می‌گردد.
به نقل از «میدل ایست آی»، ایران که در کمربند خشک جهان قرار دارد، با میانگین بارندگی تنها 250 میلی متر در سال، جزو خشک‌ترین کشور‌ها به حساب می‌آید. با وجود نزدیک به 165 میلیون هکتار زمین، تنها حدود 50 میلیون از آن قابل کشت است که فقط 18 میلیون هکتار آن برای کشاورزی استفاده می‌شود.
در مواجهه با وضعیتی که در گذشته به طور پیوسته بدتر شده است، مقامات ایرانی به کشت فراسرزمینی به عنوان بخشی از استراتژی جایگزین خود برای دستیابی به امنیت غذایی و خرید زمان برای احیای خاک و آب روی آورده اند.
ایران در ماه جاری اعلام کرد که ونزوئلا یک میلیون هکتار زمین را برای کشاورزی فراکشوری به آن پیشنهاد داده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که روسیه هم 100 هزار هکتار زمین را نیز پیشنهاد داده است که نشان می‌دهد تهران برنامه‌های خود را در کشور‌های مختلف دنبال می‌کند.
ایده کشاورزی فراسرزمینی بیش از دو دهه پیش در ایران مطرح شد، اما تنها از سال 2016 به عنوان بخشی از استراتژی تامین منابع غذایی برای جمعیت 85 میلیونی کشور، اقدامات جدی آغاز شد.
تهران که بین سال‌های 2004 تا 2017 خودکفایی خود را در محصولات استراتژیک مانند گندم جشن گرفت و حتی بخشی از مازاد گندم خود را در سال 2017 صادر کرد، اکنون برای جبران کمبود گندم، نیاز به خرید هشت میلیون تن گندم در فصل جاری دارد که یک رکورد حساب می‌شود.
در مواجهه با وضعیتی که در گذشته به طور پیوسته بدتر شده است، مقامات ایرانی به کشت فراسرزمینی به عنوان بخشی از استراتژی جایگزین خود برای دستیابی به امنیت غذایی و خرید زمان برای احیای خاک و آب روی آورده اند.
ایران در ماه جاری اعلام کرد که ونزوئلا یک میلیون هکتار زمین را برای کشاورزی فراکشوری به آن پیشنهاد داده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که روسیه هم 100 هزار هکتار زمین را نیز پیشنهاد داده است که نشان می‌دهد تهران برنامه‌های خود را در کشور‌های مختلف دنبال می‌کند.
ایده کشاورزی فراسرزمینی بیش از دو دهه پیش در ایران مطرح شد، اما تنها از سال 2016 به عنوان بخشی از استراتژی تامین منابع غذایی برای جمعیت 85 میلیونی کشور، اقدامات جدی آغاز شد.
تهران که بین سال‌های 2004 تا 2017 خودکفایی خود را در محصولات استراتژیک مانند گندم جشن گرفت و حتی بخشی از مازاد گندم خود را در سال 2017 صادر کرد، اکنون برای جبران کمبود گندم، نیاز به خرید هشت میلیون تن گندم در فصل جاری دارد که یک رکورد حساب می‌شود.
مزایای ویژه
ایران حدود 133 میلیون تن محصول کشاورزی در سال تولید می‌کند، اما مقدار زیادی نیز وارد می‌کند. سال گذشته بیش از 28 میلیون تن محصولات کشاورزی، عمدتا گندم و ذرت وارد کرد.
تهران با توجه به نگرانی‌های جهانی امنیت غذایی و افزایش قیمت‌ها، که بخشی از آن ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا و اکنون جنگ روسیه علیه اوکراین است، هوشیار شده است.
دولت موظف است در سال مالی 1401، خرید‌های خود را از شرکت‌های ایرانی فعال در کشت فراسرزمینی برای واردات محصولات کشاورزی و دام در اولویت قرار دهد.
دولت برای کمک به شرکت‌ها برنامه‌هایی را برای اعطای تسهیلات و ارز یارانه‌ای در نظر گرفته است.
به گفته محسن شاطرزاده، مسئول ابرپروژه کشت فراسرزمینی در وزارت جهاد کشاورزی، هفت شرکت بزرگ برای بهره مندی از مزایای ویژه تایید شده اند و به هر کدام بین 50 هزار تا یک میلیون هکتار زمین در یک کشور خارجی اختصاص یافته است.
شرکت جهاد سبز، از زیرمجموعه‌های وزارت جهاد کشاورزی، چند سالی است که در تعدادی از کشور‌ها - از جمله قزاقستان، اوکراین، غنا و جمهوری آذربایجان - در این زمینه فعال است.
تعدادی از سرمایه گذاران خصوصی ایرانی نیز در گرجستان، اوکراین، تاجیکستان و برخی از کشور‌های آفریقایی شروع به کار کرده اند، اما حجم فعالیت آن‌ها کم است.
در میان کمبود محصولات کشاورزی، تقاضای جهانی برای کود افزایش یافته است. ایران به عنوان یک تولیدکننده بزرگ جهانی اوره، با هفت میلیون تن کود نیتروژن در سال، به دنبال استفاده از این ظرفیت برای پیگیری اهداف خود بوده است.
تهران همچنین به دنبال استفاده از ظرفیت نسبتا قوی خود در تولید ماشین آلات و تجهیزات کشاورزی بوده است.
ویلمار کاسترو سوتلدو، وزیر کشاورزی و زمین ونزوئلا، ماه گذشته گفت که دانش و فناوری پیشرفته ایران در زمینه تولید کود، آفت‌کش‌های بیولوژیکی، و پروبیوتیک‌های دام و طیور می‌تواند برای کشورش مفید باشد.
راه طولانی در پیش است
علیرغم فرصت ها، برخی کارشناسان معتقدند کشت فراسرزمینی به دلیل بی ثباتی سیاسی و اقتصادی برخی از کشور‌های هدف مانند ونزوئلا راه حل مناسبی برای ایران نیست.
مسعود دانشمند، رئیس اسبق خانه اقتصاد ایران، چند پیش گفته بود که سرمایه گذاری ایرانیان در تولید محصولاتی مانند ذرت و سویا در ونزوئلا به دلیل فاصله زیاد بین دو کشور و هزینه بالای حمل و نقل از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.
محمد اکبری، مشاور سابق وزیر کشاورزی ایران، دیدگاه بدبینانه تری دارد. او به «میدل ایست آی» گفت که به دلیل روابط ضعیف ایران با جامعه جهانی، کاملا با طرح کشاورزی فراسرزمینی مخالف است.
او گفت: «من کاملا مخالف هستم. ما به دلیل روابط سیاسی خود بسیار آسیب پذیر هستیم و بی ثباتی ممکن است منجر به ضرر بسیاری از کشاورزان و سرمایه گذاران تمام شود.»
علیرغم اولویت‌هایی که دولت برای این موضوع قائل است، کار‌های زیادی برای انجام دادن وجود دارد.
دولت تاکنون تنها مقررات مورد نیاز ذرت، سویا، جو و دانه‌های روغنی را تصویب کرده است، به این معنا که کسانی که در کشت سایر محصولات سرمایه گذاری می‌کنند از این طرح بهره‌مند نخواهند شد.
یکی دیگر از چالش‌های اصلی که طرح‌های کشت فراسرزمینی با آن مواجه خواهد شد، وجود «مافیای واردات» در کشور‌هایی مانند برزیل است که خود شاطرزاده در سال 2020 قبل از تصدی سمت فعلی‌اش از آن شکایت داشت.
در حالی که به نظر می‌رسد ایران مزایای قابل توجهی در پیگیری برنامه کشت فراسرزمینی به عنوان بخشی از برنامه دور زدن تحریم‌های آمریکا و تامین منابع غذایی مورد نیاز خود دارد، واقعیت‌های روی زمین نشان می‌دهد که چالش‌های بزرگ می‌تواند مانع تلاش‌های آن شود.
.gif)
0 دیدگاه