پای هند و پاکستان هم به مناقشه قره باغ باز می‌شود؟

به نقل از «میدل ایست مانیتور»، پاکستان پس از ترکیه دومین کشور جهان بود که استقلال جمهوری آذربایجان را در دسامبر 1991 به رسمیت شناخت. در ژوئن امسال دو کشور 30 سالگی روابط دیپلماتیک خود را جشن گرفتند. پاکستان همچنین تنها کشور جهان است که ارمنستان را به عنوان یک کشور به رسمیت نمی‌شناسد.

این سیاست ناشی از همبستگی اسلام آباد با باکو بر سر مناقشه قره باغ کوهستانی است. در پاسخ، ارمنستان بر سر موضوع کشمیر در کنار دشمن پاکستان، یعنی هند قرار گرفته است.

روابط نظامی بین باکو و اسلام آباد در طول سه دهه گذشته افزایش داشته است و سال گذشته پس از اولین مانور نظامی مشترک بین ترکیه، پاکستان و جمهوری آذربایجان، که به نام «سه برادر – 2021» در باکو برگزار شد، به طور قابل توجهی ارتقا یافت. علاوه بر این، جمهوری آذربایجان قبلاً برای خرید جت‌های جنگنده پاکستانی-چینی «جی اف-17 تندر» ابراز علاقه کرده بود.

از نظر سیاسی، هر سه کشور اعلامیه استانبول را در ژوئیه 2022 با هدف تقویت روابط موجود، تعمیق گفتگو‌های بین پارلمانی و تکرار حمایت از ادعا‌های ارضی یکدیگر امضا کردند. جای تعجب نیست که هند این توافق سه گانه را با نگرانی دنبال می‌کند. هفته گذشته «اکونومیک تایمز» خاطرنشان کرد که پیروزی جمهوری آذربایجان در برابر ارمنستان نشان دهنده «الگوی احتمالی برای همکاری نظامی ترکیه و پاکستان» است و «یک نشانه هشدار است که هند دیگر نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد».

این موضع گیری با تصمیم دهلی نو برای امضای سفارش صادرات موشک، راکت و مهمات، از جمله اولین صادرات «موشک انداز چند بشکه‌ای پیکانا»، به ارمنستان همزمان شد. اگرچه ارزش این معامله هنوز فاش نشده است، اما طبق گزارش‌ها ارزش آن 250 میلیون دلار است و قرار است در چند ماه آینده تکمیل شود.

به گفته ویجیندر تاکور، تحلیلگر نظامی هندی و خلبان بازنشسته نیروی هوایی، این اقدام نه تنها به معنای پیشرفت در صنعت تسلیحات خارج از کشور هند است، بلکه یک تغییر الگو در سیاست خارجی این کشور مبنی بر اجتناب از دخالت آشکار در مناطق درگیری خارجی است. از نظر تاکتیکی، ظهور «پیناکا ام-» 1 با قابلیت «آتش و ناپدید شدن سریع» خود، مناسب‌ترین گزینه در برابر دشمنی است که به خاطر اتکای شدیدش به جنگ پهپادی معروف است.

قفقاز جنوبی اولین صحنه مبارزه نیابتی برای درگیری بین پاکستان و هند نخواهد بود، زیرا دو کشور همچنان در افغانستان رویاروی یکدیگرند که شاهد حمایت تاریخی اسلام آباد از طالبان و حمایت هند از ائتلاف شمالی و دولت سابق افغانستان است. با این حال، پاکستان ممکن است در حال از دست دادن نفوذ خود باشد، زیرا دولت تحت حکومت طالبان آماده ایجاد روابط نزدیک‌تر با هند است.

پاندیتا، محقق هندی کشمیری و کارشناس مسائل آسیای مرکزی، معتقد است: «هند باید دامنه حمایت از ارمنستان را گسترش دهد. باید جنگجویان ارمنی را با آخرین تاکتیک‌های جنگی آموزش دهد، همانطور که در مورد ارتش ملی افغانستان انجام شد.»

در حالی که پاکستان روابط دیپلماتیک ضعیفی با ارمنستان دارد، هند رویکرد عملگرایانه تری در پیش گرفته و «موضع اصولی» خود را در قبال مسئله قره باغ حفظ کرده است و از نام بردن صریح جمهوری آذربایجان به عنوان «متجاوز» در هنگام درخواست از آن برای توقف خصومت‌ها خودداری می‌کند. تجارت همچنین عامل مهمی است که باید در نظر گرفته شود، زیرا هند در شش ماهه اول سال 2022 به چهارمین شریک صادراتی آذربایجان تبدیل شد و باکو بعید است که بخواهد با نزدیک شدن بیش از حد به پاکستان، این رابطه را به خطر بیاندازد.